BPM Terimleri Sözlüğü: Temel Kavramların Açıklaması

29.08.2025

İş Süreçleri Yönetimi (BPM), içerdiği geniş terim yelpazesi nedeniyle hem yeni başlayanlar hem de deneyimli profesyoneller için karmaşık görünebilir. BPM girişimlerini etkili bir şekilde yönetebilmek için bu disiplinin temelini oluşturan önemli terim ve kavramları anlamak gerekir. Bu sözlük, BPM’in temel terimlerini açık ve profesyonel bir şekilde açıklayarak kuruluşların süreç yönetim stratejilerini benimsemesini ve geliştirmesini kolaylaştırır.

1. İş Süreci (BP)
Belirli bir kurumsal hedefi gerçekleştirmek için tasarlanmış, yapılandırılmış faaliyetler bütünüdür. Süreçler manuel veya otomatik olabilir ve genellikle girdiler, çıktılar ve tanımlı adımları içerir.

2. İş Süreçleri Yönetimi (BPM)
BPM, iş süreçlerini modelleme, analiz etme, iyileştirme ve otomatikleştirmeye odaklanan bir disiplindir. Verimliliği, çevikliği ve müşteri memnuniyetini artırmayı amaçlar. Yöntemler, araçlar ve teknolojileri birleştirerek süreçleri kurumsal hedeflerle uyumlu hale getirir.

3. İş Akışı (Workflow)
Bir işin başlangıcından tamamlanmasına kadar geçtiği adımlar veya görevler dizisidir. İş akışları sürecin karmaşıklığına göre doğrusal veya dinamik olabilir.

4. BPM Yaşam Döngüsü
BPM’in aşamalarını ifade eder: tasarım, modelleme, yürütme, izleme ve optimizasyon. Bu yaşam döngüsü süreçlerin sürekli iyileştirilmesini sağlar.

5. Süreç Modelleme
İş süreçlerinin diyagramlar, akış şemaları veya BPMN (Business Process Model and Notation) gibi özel modelleme dilleriyle görsel olarak temsil edilmesidir.

6. BPMN (İş Süreci Modelleme ve Gösterimi)
Süreçlerin modellenmesi için kullanılan standart bir gösterimdir. Olaylar, görevler, geçitler ve akışlar gibi grafiksel öğeler kullanarak paydaşlar arasında ortak bir anlayış sağlar.

7. Süreç Otomasyonu
Teknolojinin, özellikle robotik süreç otomasyonu (RPA) veya düşük kodlu platformların, tekrarlayan görevleri insan müdahalesi olmadan yerine getirmek için kullanılmasıdır.

8. Temel Performans Göstergeleri (KPI)
Bir işletmenin belirli hedefleri ne kadar etkili bir şekilde gerçekleştirdiğini gösteren ölçülebilir değerlerdir. BPM’de KPI’lar, süreç verimliliğini, kaliteyi ve müşteri memnuniyetini izlemek için kullanılır.

9. Süreç Sahibi
Belirli bir iş sürecinden sorumlu olan ve performansının kurumsal hedeflerle uyumlu olmasını sağlayan kişidir.

10. Süreç Yönetişimi
Süreçleri etkili bir şekilde yönetmek ve kontrol etmek için kurallar, roller, sorumluluklar ve karar mekanizmalarını tanımlayan çerçevedir.

11. Sürekli İyileştirme
Süreçlerdeki verimsizlikleri tespit ederek, israfları ortadan kaldırarak ve değişen gerekliliklere uyum sağlayarak süreçlerin sürekli geliştirilmesidir. Kaizen veya Yalın metodolojileriyle sıkça ilişkilendirilir.

12. Yalın BPM
BPM’e yalın üretim ilkelerinin uygulanmasıdır. İsrafı ortadan kaldırmayı, maliyetleri azaltmayı ve müşteriye daha fazla değer yaratmayı hedefler.

13. Altı Sigma (Six Sigma)
BPM ile sıklıkla entegre edilen, değişkenliği azaltmayı, hataları en aza indirmeyi ve veri odaklı tekniklerle süreç kalitesini artırmayı amaçlayan bir metodolojidir.

14. İş Kuralları
İş faaliyetlerini tanımlayan veya kısıtlayan açık ifadelerdir. Kararları, iş akışlarını ve uyumluluk gerekliliklerini yönetir.

15. Süreç Haritalama
Süreçlerin adım adım belgelenmesi uygulamasıdır. Netlik sağlar ve iyileştirme alanlarını ortaya çıkarır.

16. Robotik Süreç Otomasyonu (RPA)
Dijital sistemler içinde insan hareketlerini taklit eden yazılım botlarının kullanımıyla tekrarlayan, kural tabanlı görevlerin otomatikleştirilmesidir.

17. Düşük Kod / Kodsuz Platformlar
Teknik bilgisi olmayan kullanıcıların bile minimum kodlama ile süreç uygulamaları tasarlamasına ve hayata geçirmesine olanak tanıyan araçlardır.

18. Hizmet Seviyesi Anlaşması (SLA)
Bir hizmet sağlayıcı ile müşteri arasındaki, beklenen hizmet standartlarını (örneğin yanıt süresi veya kalite ölçütleri) tanımlayan belgeli taahhüttür.

19. Süreç Darboğazı
Bir sürecin akışının yavaşladığı veya geciktiği aşamadır. Darboğazları belirlemek ve çözmek BPM’in kritik bir unsurudur.

20. Süreç Optimizasyonu
Süreçleri en verimli ve etkili hale getirmek için veri analizi, otomasyon ve geri bildirimlerden yararlanma uygulamasıdır.

21. Kuruluşun Dijital İkizi (DTO)
İş süreçlerini ve sistemlerini kopyalayan sanal bir modeldir. Senaryoların simülasyonunu, performans analizini ve sonuçların tahminini mümkün kılar.

22. BPM’de Değişim Yönetimi
BPM girişimleri kapsamında getirilen yeni süreçlere, araçlara veya sistemlere çalışanların uyum sağlamasına yardımcı olmak için kullanılan yapılandırılmış yaklaşımdır.

23. Çevik BPM
BPM içinde çevik ilkelerin uygulanmasıdır. Esnekliği, yinelemeli gelişimi ve değişime hızlı yanıt vermeyi ön planda tutar.

24. Kurumsal Mimari (EA)
BT altyapısını iş süreçleriyle uyumlu hale getiren, tutarlılığı ve sürdürülebilirliği sağlayan stratejik bir çerçevedir.

25. Süreç Madenciliği
Sistem günlüklerini analiz ederek gerçek süreçleri keşfetmeyi, izlemeyi ve iyileştirmeyi sağlayan bir tekniktir. Gerçek verilere dayalı içgörüler sunar.

26. Orkestrasyon
Otomatik görevlerin, sistemlerin ve süreçlerin koordinasyonu, iş akışları arasında sorunsuz entegrasyonu sağlar.

27. SLA İzleme
Bir SLA’da tanımlanan hizmet seviyelerinin yerine getirilip getirilmediğini takip etme sürecidir. BPM’de SLA izleme, hesap verebilirliği ve hizmet kalitesini güvence altına alır.

28. İş Çevikliği
Bir kuruluşun pazardaki, teknolojideki veya müşteri taleplerindeki değişimlere hızlı bir şekilde uyum sağlama yeteneğidir.

29. Yönetişim, Risk ve Uyum (GRC)
Yönetişim, risk yönetimi ve uyumu BPM ile entegre eden, süreçlerin düzenlemelere ve standartlara uygunluğunu sağlayan bir stratejidir.

30. İnsan Odaklı BPM
Çalışanları ve müşterileri BPM girişimlerinin merkezine yerleştiren, süreçlerin bağlılık, yaratıcılık ve memnuniyeti teşvik etmesini sağlayan bir yaklaşımdır.

Bu BPM terimlerini anlamak, yalnızca kuruluş içinde ortak bir dil oluşturmakla kalmaz, aynı zamanda başarılı BPM uygulamalarını da destekler. Bu kavramların net bir şekilde anlaşılması, kuruluşların iletişimi geliştirmesine, işbirliğini güçlendirmesine ve operasyonel mükemmelliğe ulaşmasına yardımcı olur.